We kunnen ons nog verwarmen

Aan het Holm-meer duurt de winter lang. Deze foto is genomen half april vorig jaar.

Ons huis in Medelpad is niet gebouwd als een vakantiehuis, maar als een volwaardige gezinswoning. Alles wat het leven comfortabel maakt, is er aanwezig. Dat betekent uiteraard ook centrale verwarming en stromend water, afkomstig uit een bron in onze tuin. Dat heeft tot gevolg dat we in de koude Zweedse winter moeten kiezen: ofwel laten we alle water uit de radiatoren en leidingen weglopen, ofwel moeten we het huis de hele winter verwarmen, ook als we er niet zijn.

We hebben gekozen voor die laatste optie. Omdat we ook tijdens het winterseizoen soms enkele weken naar ons huis gaan, is het een hels karwei om elke keer als we weggaan al het water uit leidingen en radiatoren te laten wegvloeien én telkens opnieuw als we toekomen het water weer aan te sluiten. Het risico is ook te groot: één leiding, radiator of toiletpot vergeten, en je zit zó met een waterballet. Bovendien is het niet fijn om bij strenge vorst eerst nog een halve dag in een vrieskoud huis te moeten zitten vooraleer alles een beetje opgewarmd geraakt.

Daarom hebben we ervoor gekozen om de centrale verwarming ook te laten branden als we er niet zijn. Het kost wel wat, maar dat hebben we op voorhand ingecalculeerd. Stookolie is niet zo populair in het noorden van Zweden. De olie stolt te snel als het buiten streng vriest. Ook aardgas is er niet populair. Het is onbegonnen werk om op het immens uitgestrekte Zweedse platteland overal leidingen aan te leggen. Elektriciteit is er duur, maar één energiebron is ruimschoots aanwezig: hout.
Onze centrale verwarming draait op houtpellets. Die zijn relatief goedkoop en al even relatief milieuvriendelijk. De houtpellets worden idealiter gemaakt van houtafval en zijn CO2-neutraal.

Pellets, brandstof gemaakt van houtafval.

Vorige zomer hebben we zowat de hele kelder volgestapeld met zakken pellets, waarmee we het reservoir van de brander van de centrale verwarming om de tien dagen moeten bijvullen. Die voorraad blijkt nu net niet voldoende om de hele winter mee door te komen. Daarom hebben we ruim 2500 kilogram pellets bijbesteld. Die worden komende week geleverd op drie palletten. Die palletten kunnen niet door de kelderdeur. De zakken met pellets moeten dus stuk voor stuk binnen worden gedragen.

We kunnen de palletten met pellets niet buiten laten staan. Niet zozeer voor het risico op diefstal. Dat gebeurt niet zo vaak in het hoge noorden, waar iedereen elkaar vertrouwt. Maar de pellets moeten op een droge plaats bewaard worden. We kunnen moeilijk onze Zweedse buren opzadelen met dit zware werk. Dus zit er niets anders op dan de komende week een paar dagen naar Medelpad te trekken.om de zakken zelf in de kelder te gaan binnendragen.

Oké, ik geef het toe. Ik vind het absoluut niet erg. Ik heb het er misschien zelfs een beetje om gedaan. Alle redenen zijn goed om naar Medelpad af te reizen!

Naar Medelpad, maar hoe?

Wie vanuit België of Nederland naar de natuurpracht en rust van Medelpad wil reizen, moet daarvoor een kleine prijs betalen: deze prachtige regio in het midden van Zweden is vanuit onze lage landen niet zo gemakkelijk bereikbaar. Maar eigenlijk kan je van dat nadeel even goed een voordeel maken. Een trip door Scandinavië is nooit een straf, maar eerder een belevenis op zich.

Deze foto namen we van op de ferry, bij het buitenvaren van de haven van Göteborg.

Vliegen naar Sundsvall

De snelste manier om naar Medelpad te reizen, is het vliegtuig nemen tot in Sundsvall Timrå Airport, bij de Zweden zelf ook wel bekend als Midlanda Airport. Rechtstreekse vluchten vanuit België of Nederland naar Sundsvall zijn er niet, maar je kan via SAS Scandinavian Airlines wel vliegen van Zaventem naar Stockholm Arlanda en vervolgens daar een aansluitende vlucht nemen naar Sundsvall. Op de luchthaven van Sundsvall kan je dan een auto huren. Eind februari reis ik op die manier, omdat ik een paar dagen ga werken in ons huis en niet te veel tijd wil verliezen met reizen. Dit is de snelste manier, maar ook de duurste manier om naar Medelpad te reizen.

Vliegen naar Stockholm Bromma of Skavsta

Vaak vliegen we vanuit Zaventem naar Stockholm Bromma met SN Brussels Airlines. De vluchten zijn relatief goedkoop en Bromma is een kleine, regionale luchthaven vrijwel in het centrum van Stockholm. Op deze kleine luchthaven kan je een auto huren en naar Medelpad rijden. Dat is wel een rit van 450 kilometer naar het noorden, volledig langs het traject van de E4 via de steden Uppsala, Gävle en Hudiksvall. De E4 is een goed onderhouden hoofdweg, grotendeels autosnelweg en vrijwel altijd filevrij. Het landschap langs de E4 tussen Stockholm en Hudiksvall is mooi, maar niet spectaculair. Vanaf Hudiksvall wordt de omgeving snel ruiger en indrukwekkender. Je nadert immers de beroemde Höga Kusten.

Wie echt goedkoop wil vliegen, kan met Ryanair vanop de luchthaven van Charleroi naar die van Stockholm Skavsta. De Ryanair-formule is bekend: spotgoedkoop als je alleen met handbagage vliegt, meteen een stuk duurder als je veel ingecheckte bagage wil meenemen. Bijkomend nadeel is dat Skavsta nog 100 kilometer ten zuiden van Stockholm ligt. Ook op Skavsta kan je een auto huren, maar dan heb je nog een trip van 550 kilometer naar Medelpad voor de boeg. We hebben dit al een paar keer gedaan, omdat veel van onze spullen al in ons huis in Holm liggen en we dus weinig bagage moeten meenemen.

Met de boot naar Göteborg

Als we voor een langere periode gaan, nemen we gewoon onze eigen auto. Een enkele reis duurt dan wel twee dagen. De fijnste manier vinden we om op de eerste dag van Drongen naar Kiel te rijden (700 kilometer). Daar nemen we de overzet van Stena Line naar Göteborg. De ferry vertrekt om 18 uur uit de Duitse haven en vaart rond 9 uur de volgende ochtend de haven van Göteborg binnen. Overnachten doen we in een comfortable hut. Het leuke is dat je ook nog eens een paar honderd kilometer aflegt terwijl je slaapt.
De trip van Göteborg naar Sundsvall is nog 750 kilometer lang, maar erg aangenaam: een variatie van grotere en kleinere wegen, door bossen en open vlaktes, langs mooie plaatsjes als Alingsås, Mariestad en Sala en grotere steden als Örebro en Gävle. Hunebedden, smalle kanaaltjes, prachtige houten boerderijen en landhuizen, reusachtige zwerfkeien, reebokjes en herten: je kijkt onderweg je ogen uit.

Met de auto over de Öresundsbrug

Een laatste mogelijkheid is om het volledige traject met de auto af te leggen. Wij kozen vorig jaar voor de reisweg langs Bremen en Hamburg. In Flensburg staken we de grens met Denemarken over en vervolgens reden we via Kolding en Odense naar Nyborg. Daar begint de Grote Beltbrug, een bijzonder spectaculaire tolbrug naar het Deense eiland Seeland. Vervolgens rij je van Kopenhagen naar Malmö via de Öresundsbrug, bekend geworden door de tv-crimi The Bridge.
Als je in Malmö bent, ben je pas halfweg op je trip naar Medelpad! In deze omgeving kan je best overnachten, om op dag twee van Malmö via Stockholm naar Sundsvall te rijden. Het grootste deel is autosnelweg (E4), maar persoonlijk vinden we dit traject veel saaier dan de gevarieerde tocht van Göteborg naar Sundsvall.
De hele autotrip naar Medelpad is 2200 kilometer lang. Als je de kosten van brandstof, tol en motelovernachting samenrekent, ben je nauwelijks goedkoper uit dan met de ferry Kiel-Göteborg. Persoonlijk gaan wij dan ook liever met de boot.

De spectaculaire Grote Belt-brug in Denemarken ("Storebaeltsbroen from Sjealland" door Hendrik Sendelbach. Licensed under CC BY-SA 3.0 via Wikimedia Commons)

Kouder bij ons dan in Zweden

Het gebeurt niet vaak in de winter, maar op dit ogenblik is het kouder in onze Belgische woonplaats Drongen dan in ons Zweeds dorp in Medelpad. Waar het kwik in Drongen nu rond het vriespunt schommelt, geeft het weerstation van Torpshammar een erg zachte +5°C door. Het sneeuwdek wordt dus serieus aangetast.

Gistermiddag begon het kwik in Torpshammar aan een steile klim, om deze voormiddag uit te komen op +5°C.

Torpshammar is een wat groter dorp zo'n 30 kilometer ten zuiden van ons gehuchtje. Daar heeft het SMHI, dat is het KMI van Zweden, een officieel weerstation waarvan de waarnemingen op een aantal weerwebsites terug te vinden zijn. Die waarnemingen zijn meestal representatief voor ons dorp. Ook 30 km naar het noorden staat er een SMHI-weerstation, in Sillre. Het gemiddelde van de temperatuur van Sillre en die van Torpshammar, geeft meestal het beste beeld van de temperatuur in ons dorp.

De huidige dooiaanval in Medelpad duurt niet zo heel lang. Vanaf morgenmiddag begint het er opnieuw te vriezen. Maar begin volgende week zou het kwik drie dagen lang boven nul blijven en krijgt het sneeuwdek het opnieuw hard te verduren.

Volgens mijn Zweedse streekgenoten beginnen die extremen echt wel heel opvallend te worden: van heel koud naar heel zacht op korte tijd tijdens de winter, hittegolven tijdens de zomer, lange droge periodes met bosbranden gevolgd door kletsnat weer met lokale overstromingen,... Veel meer dan de Vlamingen zijn de Zweden er van overtuigd dat het klimaat niet alleen in de toekomst zal veranderen, maar dat het zelfs nu al merkbaar veranderd is.

Een halve meter sneeuw (en meer)

Het blijft maar sneeuwen in Sundsvall en de rest van Medelpad. Momenteel ligt er in deze regio tussen de 50 en 75 centimeter sneeuw. Een hele verademing na de haast sneeuwloze winter van vorig jaar. Ook het begin van deze winter was niet meteen rijk aan het witte goedje. De eerste serieuze sneeuwval was rond 22 december, precies op tijd om nog voor een schitterende witte Kerst te zorgen. Maar sinds vrijdag vallen de vlokken in Medelpad haast ononderbroken uit de lucht en wordt er volop gelanglauft en geskied.

Een webcambeeld van deze ochtend van de Sidsjöbacken in Sundsvall: skiën tot op zeeniveau.

Het grote verschil met de skigebieden in de Alpen: in de noordelijke helft van Scandinavië moet je niet hoog de bergen in trekken om aan wintersport te kunnen doen. De stad Sundsvall bijvoorbeeld ligt aan de Oostzee, maar de skipistes lopen er tot in het centrum, dus tot op zeeniveau. De loipes rond de stad zijn het trainingsparcours van de plaatselijke vedette Charlotte Kalla, winnares van diverse olympische medailles tijdens de voorbije Winterspelen.
Die wintersportmogelijkheden zijn perfect voor de schoolkinderen van Medelpad: die kunnen tijdens de les Lichamelijke Opvoeding gewoon de lange latten op en een uurtje langlaufen of alpineskiën. Niet toevallig twee sportdisciplines waar de Zweden in uitblinken.

Er ligt momenteel trouwens meer sneeuw langs de kust van de Oostzee dan wat verderop in het binnenland. Dat is geen toeval. Als de wind uit het oosten komt, wordt er koude continentale lucht aangevoerd. Boven de relatief warme Oostzee neemt die lucht vocht op en ontstaan er buien. Aan de kust sneeuwen die buien volop uit, verder in het binnenland worden ze geleidelijk minder actief. De meeste sneeuw lag deze ochtend in de kustplaats Luleå: 113 centimeter. Voor dit stadje is dat zelfs een record. In de winter van 1966 kwamen ze tot 111 centimeter.
Mijn buurman in Zweden meldde mij gisteren dat er in ons dorp het voorbije weekend 40 centimeter verse sneeuw is bijgevallen, bovenop de ongeveer 20 centimeter die er nog lag. Winters Medelpad ligt er weer op zijn mooist bij.

De volgende dagen sneeuwt het minder in Medelpad. Vrijdag en zaterdag kan het kwik er zelfs eventjes positief worden en kan er ijzel of aanvriezende regen vallen. Die twee dagen zal het in Medelpad zelfs minder koud zijn dan bij ons in Vlaanderen. Maar dat is een heel tijdelijke situatie. Als bij ons het kwik zondag alweer oploopt, duikt het in Medelpad opnieuw diep onder nulpunt.